Voorlichting over pesten op het werk

Onze teamcoaches verzorgen voorlichting en trainingen over het aanpakken van pesten op het werk. Naast voorlichting over de consequenties van (beschuldigingen) van pesten op de werkplek, richten teamcoaches zich vooral ook op wat er nodig is om de situatie te verbeteren. Het is onze ervaring dat een combinatie van voorlichting en training de investering meer dan waard zijn.

Pesten op het werk

Een overlevende werksituatie kan vele bronnen hebben. Een crisis of recessie bijvoorbeeld met concurrentie tussen teamleden, een bonuscultuur, pikorde, of dwingend leiderschap en ongewenste tegendruk van de werkvloer. Het kan een korte aanlooptijd hebben, maar meestal zijn er al langer gevoelde problemen. Wat zijn de consequenties voor een bedrijf als blijkt dat de werksfeer zodanig onder druk staat:

  • Een ongewenst percentage ziekteverzuim.
  • Waaronder langdurig werkgerelateerde burn-out.
  • Vertrek van (vaak de beste) medewerkers omdat zij de groepscultuur niet langer trekken.
  • Een ontlopende of overlevende atmosfeer, men heeft het gevoel dat het psychisch onveilig is om een onderwerp dat aandacht vraagt aan de orde te stellen.
  • Veranderingen gaan met weerstanden gepaard, men vertrouwt de intenties niet en veranderingen kosten veel tijd.
  • De resultaten vallen tegen. Een team presteert niet zoals verwacht was.
  • De goede naam van de organisatie en goed werkgeverschap staan onder druk.

Verlies van vertrouwen

Collega’s kunnen zo het vertrouwen verloren hebben dat iemand anders de schuld geven een veiligere optie is dan zelf de schuld krijgen. We noemen zo’n situatie Overlevend. In een Overlevende situatie ziet men doorgaans de minder plezierige kant van elkaar. Er is een onaangename sfeer. Zondebokken aanwijzen, pesten op het werk en gepest worden, worden in zo’n atmosfeer mogelijk. Soms spelen culturele verschillen een versterkende rol. 

Angstcultuur

Een overlevende cultuur kent vele uitingen, iedereen in de organisatie kan er slachtoffer van worden, ook daders worden slachtoffer. De angst om onder druk te komen staan is de belangrijkste motor om zichzelf in negatief gedrag te weren of zich terug te trekken en zo uit beeld te blijven.

Angst, negatief gedrag en ontlopen zijn hoogst ongewenst voor een gezonde onderneming en organisatie.

Tijd voor actie

Zodra een directie, bestuur of management zich beseft dat hier sprake is van een cultuur die niet gewenst is wordt het tijd voor actie. Actie ondernemen kost geld. Geen actie ondernemen kost veel meer en niet alleen meer geld.

Een eerste stap kan zijn dat men zich laat voorlichten om de consequenties van elke vorm van druk, intimidatie, angstcultuur en pesterijen te overzien.

  • Een medewerkerstevredenheidsonderzoek wordt (in grote organisaties) ingezet maar heeft beperkingen omdat men daarin niet ‘vooruit’ kijkt.
  • Een negatieve score in een klein team kan bovendien niet gemakkelijk besproken worden zonder dat duidelijk wordt wie wat heeft opgeschreven.
  • Een slechte score op samenwerken en vertrouwen geeft geen advies.

Aandacht voor de samenwerking

Aandacht voor de samenwerking en het team centraal is een onderbelicht aspect. Toch zal elk succesvol team u kunnen vertellen dat aandacht voor elkaar het verschil maakte! Een goede samenwerking komt eerst, inhoud (resultaten) en proces (de werkwijze) gaan enorm veel beter als inhoud en proces in balans met aandacht voor de samenwerking plaatsvinden.

Een teamcoach van Team4Teams versnelt dit proces.

Niemand wil beschuldigd worden iemand anders te pesten op het werk. Iemand beschuldigen van pestgedrag ligt dan ook in de taboesfeer. 

En toch zijn er situaties waarin een team(lid) iemand uitsluit, tot zondebok maakt, als onproductief opzij schuift met:  ‘daar valt niet mee samen te werken’.

Het gebeurt zelfs regelmatig. Zodra het team deze ‘veroordeling’ overneemt en daar ook acties op uitzet spreken we van pestgedrag. Voor het slachtoffer wordt het snel onmogelijk om nog te slagen, waarop eerder onhandig gedrag van het slachtoffer volgt, wat de negatieve spiraal verder versterkt.

Negatieve humor speelt in dit proces een belangrijke rol! Uitsluitende humor ‘stuurt’ het slachtoffer verder de afgrond in. Iedereen lacht, niemand schiet te hulp.

De psychologische veiligheid is het eerste wat sneuvelt. Het wordt een onveilig team om in te werken. Het instrument van uitsluiten maakt het voor iedereen onveilig, ook als het slachtoffer al lang vertrokken is, blijft een negatieve cultuur (eerst op de achtergrond) bestaan op zoek naar een nieuw slachtoffer.

Nu zult u misschien denken: waar is in dit verhaal de leidinggevende? Dat klopt, een directeur, manager of leidinggevende kan een belangrijke positieve rol spelen. Maar net zo vaak is de leidinggevende zelf het slachtoffer.

Het team voorop

Het team is hierin volgens ons de sleutel, samen met een leidinggevende. Namelijk, het team kan ook de tegenstelling op tafel leggen om zo te voorkomen dat teamleden worden uitgesloten. Daar is lef voor nodig en een positieve lerende insteek. En een samenwerkend team.

Uitsluiten wordt dan insluiten.

In een pestende situatie is het team én een leidinggevende dus of afwezig, kijkt de andere kant op, of draagt negatief bij, zodat het leerrendement uitblijft.

In een veilig team worden problemen op tafel gelegd, serieus genomen en naar mogelijkheden gezocht. Ook dat kan betekenen dat een collega, maar nu in goed overleg, vertrekt. Veel vaker wordt er gebouwd aan het team en worden problemen opgelost.

Wilt u ook van een onveilige situatie bouwen aan psychologische veiligheid in uw team?